เทคนิคดูแลลูกน้อยหลังคลอด

เช็ดสะดือ ให้ปลอดเชื้อ
1. จับปลายสายสะดือยกให้สูงขึ้น
2. ใช้สำลีฆ่าเชื้อ จุ่มแอลกอฮอล์ 70 % เช็ดสะดือด้านในจากบนลงล่างเพียงครั้งเดียว แล้วเปลี่ยนสำลีก้อนใหม่ เช็ดแบบเดิมให้ครบทั้ง 4 ด้าน
3. เช็ดทุกครั้งหลังอาบน้ำ ห้ามทาแป้งที่สะดือ เพราะอาจทำให้เกิดการติดเชื้อได้ และระวังไม่ให้สะดือชื้นแฉะ
4. ถ้าสะดือหลุดแล้ว แต่ยังไม่แห้งดีควรเช็ดทำความสะอาดเหมือนเดิมจนกว่ารอยจะแห้งสนิท
5. ถ้ามีเลือดออก มีกลิ่นเหม็น ควร พาไปพบแพทย์ทันที

ห่อตัวลูกน้อย…ให้อุ่นสบาย
1. เด็กแรกเกิดไม่ชอบอากาศเย็น เพราะอุณหภูมิในท้องแม่อุ่นสบายกำลังพอดี แต่คลอดออกมา เด็กเล็กๆต้องมีการปรับตัวพอสมควร เมื่ออยู่โรงพยาบาลคุณแม่จะเห็นว่าพยาบาลจะทำการห่อตัวเด็กเล็กๆ อยู่ตลอดเวลา นอกจากจะทำให้ทารกอุ่นสบายแล้ว ยังสะดวกแก่การอุ้มอีกด้วย
2. เตรียมผ้าขนหนูผืนใหญ่อาจจะเป็นผ้าอ้อมหรือผ้าขนหนูก็ได้ ที่มีลักษณะสี่เหลี่ยมจัตุรัส
3. พับมุมผ้าด้านหนึ่งลงมาพอประมาณวางลูกน้อยไว้บนผ้าด้านนั้นโดยให้ศีรษะของลูกอยู่บริเวณขอบผ้า
4. จับแขนข้างใดข้างหนึ่งของลูกให้แนบลำตัวลูกแล้วเหน็บชายผ้าไว้อีกข้างของลำตัว
5. แขนอีกข้างหนึ่งที่ยังปล่อยตามสบาย ก็จับให้แนบลำตัว แล้วพับผ้าด้านนั้นมาฝั่งตรงข้ามผ้าจะตรึงตัวลูกไว้ สอดชายผ้าใต้ตัวลูก รวบปลายผ้าด้านล่างมัดเป็นปมเอาไว้

ตา หู จมูก เช็ดอย่างไร
          ตา ใช้สำลีก้อนชุบน้ำอุ่นบีบน้ำออกเช็ดจากหัวตาไปหางตาเบาๆ แล้วทิ้งสำลีก้อนนั้นเลย ห้ามใช้สำลี้ซ้ำ
หู ใช้ผ้าซับเบาๆ แค่ใบหูเท่านั้น ไม่จำเป็นต้องใช้คอตต้อนบัตเข้าไปในรูหูเด็ดขาด
จมูก ถ้ามีน้ำมูกติดปลายจมูก ก็ให้ใช้คอตต้อนบัต ค่อยๆ เช็ดริมๆ ปลายๆ จมูกเท่านั้น ห้ามเช็ดเข้าไปข้างในเด็ดขาด

อาบน้ำให้ลูกน้อย
          เมืองไทยมีอากาศร้อนเกือบตลอดทั้ง ปี ดังนั้น คุณแม่ควรอาบน้ำให้ลูกน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า - เย็น สำหรับในเวลาเช้าก็ไม่ควรเช้ามาก อาจเป็นช่วงสายๆสำหรับช่วงเย็นควรอาบน้ำก่อนพลบค่ำ สำหรับช่วงเย็นควรอาบน้ำก่อนพลบค่ำ สำหรับวันที่อากาศเย็นๆอาจจะใช้วิธีการเช็ดตัวแทน

อุปกรณ์ต้องพร้อม
1.ทั้งสบู่ แชมพู ฟองน้ำอาบน้ำผ้าขนหนูผืนเล็ก ผ้าเช็ดตัว ผ่าห่อตัวเสื้อผ้าที่เปลี่ยน ควรจัดวางให้เป็นระเบียบ หยิบใช้สะดวก
2.อ่าง อาบน้ำ ควรเตรียมอ่างสำหรับเด็กโดยเฉพาะ เลือกที่มีขนาดใหญ่พอสมควร พลาสติกเนื้อหนาไม่มีขอบคม ขรุขระ และควรมีแผ่นกันลื่นป้องกันเอาไว้
3.นำผ้ายางปูทับด้วยผ้าขนหนูสำหรับห่อตัวลูกเมื่อขึ้นจากน้ำ
4.เลือกสถานที่ที่ไม่มีลมโกรก พื้นไม่ลื่น อยู่ใกล้ก๊อกน้ำ และมีที่วางของสะดวก
5.เตรียม น้ำที่มีอุณหภูมิพอเหมาะคือ ไม่ใช้น้ำเย็นจนเกินไป ลูกจะหนาวเป็นหวัดได้ง่าย หรือ น้ำอุ่นเกินไป ก็จะทำให้ลูกผิวแห้ง ใช้วิธีผสมน้ำให้พอเหมาะ และใช้ข้อมือด้านใน  

หรือข้อศอกของคุณแม่เป็นตัวช่วยในการทดสอบอุณหภูมิน้ำก่อนพาลูกอาบน้ำทุก ครั้ง

วิธีอาบ
1.กวักน้ำลูบไล้ตัวลูกเบาๆ ให้ลูกเคยชินกับอุณหภูมิของน้ำก่อน
2.ใช้ มือซ้ายจับแขนข้างซ้ายของลูก ท่อนแขนด้านซ้ายของคุณรองรับศีรษะลูก ส่วนมือขวา จับข้อเท้าลูกทั้งสองข้าง โดยที่สอดนิ้วชี้คั่นระหว่างข้อเท้าทั้ง 2 ข้าง แล้วค่อยๆหย่อนลูกลงในน้ำ พูดคุยกับลูกไปเรื่อยๆ ไม่ควรปล่อยมือที่จับข้อเท้าไว้เร็วนัก จนกว่าลูกจะรู้สึกชินกับน้ำ ถูสบู่ให้ทั่วตัว โดยเฉพาะซอกขาหนีบ รักแร้ ทวารหนัก แล้วกวักน้ำโดยใช้ผ้าขนหนู หรือฟองน้ำช่วยล้างฟองออก
3.ล้างฟอง ด้านหลังลูกโดยการใช้มือขวาจับที่ต้นแขนซ้ายของลูก(นิ้วมือสอดเข้าไปใต้ รักแร้ ส่วนนิ้วโป้งอยู่บนหัวไหล่ อุ้มมือประคองลำตัว) ลำตัวด้านหน้าของลูกพาดไปตามแขนขวาของคุณแม่ แล้วใช้มือซ้ายกวักน้ำล้างฟองออก ไม่ควรให้ลูกอยู่ในน้ำนานเกินไป เมื่อฟองออกหมดแล้ว อุ้มขึ้นจากน้ำเช็ดตัว และห่อตัวทันที
** คุณแม่อาจจะใช้วิธีถูสบู่ให้ลูกก่อน แล้วค่อยพาล้างตัวมนอ่างอาบน้ำก็ได้ แต่ถ้าเป็นคุณแม่มือใหม่และยังไม่มั่นใจ ให้พาลูกนอนบนผ้ายาง แล้วใช้ฟองน้ำเช็ดตัวลูกก่อนก็ได้

เช็ดก้นอย่างนุ่มนวล
1.เมื่อลูกอึ ต้องเช็ดทำความสะอาดทันทีทุกครั้ง แต่ต้องทำด้วยความระมัดระวังและเบามือ เพราะผิวลูกยังอ่อนบางอยู่มาก ถ้าเช็ดแรงเกินไปอาจจะทำให้ผิวถลอกหรือแสบแดงได้ง่าย
2.ใช้สำลีชุบน้ำเช็ดอึที่ติดอยู่ออกให้หมด เช็ดจากด้านหน้าไปด้านหลังเสมอ
3.ฟอกสบู่อ่อนๆ เบาๆ แล้วล้างน้ำออกให้เกลี้ยง
4.ซับด้วยผ้าขนหนูให้แห้ง

ผมน้อยๆ ไม่สระไม่ได้
1.เด็กแรกเกิด มักจะมีไขที่ติดตามศีรษะอยู่ การสระผมจะช่วยป้องกันการอักเสบภายหลัง ช่วงที่อากาศร้อนควรสระอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง
2.เริ่ม ด้วยการห่อตัวลูกน้อย อุ้มลูกน้อยไว้ในวงแขนด้านซ้าย คุณแม่กระชับลูกให้มั่นคงไว้ ประคองท้ายทอยและศีรษะของลูกเอาไว้ โดยที่นิ้วโป้งและนิ้วก้อยพับใบหูลูกน้อยเอาไว้ และจับให้ต่ำกว่าลำตัวเล็กน้อย น้ำจะได้ไม่ไหลเข้าตา
3.ใช้ผ้าขนหนูผืนเล็ก หรือฟองน้ำค่อยๆบีบน้ำเบาๆ เช็ดที่ผมและศีรษะของลูกให้เปียกทั่ว
4.ใส่แชมพูเล็กน้อย นวดคลึงเบาๆให้ทั่วศีรษะ ไม่ต้องเกาเพราะอาจทำให้เกิดแผลได้
5.จากนั้นค่อยๆล้างแชมพูออกให้หมดด้วยผ้าขนหนูผืนเล็กหรือฟองน้ำ ค่อยๆบีบน้ำและเช็ดจนฟองออกหมดแล้ว จากนั้นเช็ดด้วยผ้าแห้งทันที

จุ๊ดจู๋กับจุ๋มจิ๋มก็ต้องดูแล
• เด็กผู้ชาย ปลายอวัยวะเพศยังมีเปลือกหุ้มอยู่เป็นเรื่องปกติ เมื่อลูกโตขึ้นส่วนปลายจะค่อยๆเปิดเอง ดังนั้นในช่วงแรกเกิดคุณแม่อาบน้ำและเช็ดให้ลูกเป็นปกติ พอโตขึ้นมาหน่อย ปลายจะเริ่มขยับได้ ขณะที่อาบน้ำอุ่นให้ลูก คุณแม่อาจจะลองขยับเบาๆและกวักน้ำล้างเบาๆเพื่อให้คราบไคลหรือเมือกหลุดออก ป้องกันการอักเสบ แต่ไม่ต้องถึงกับเอาสบู่ไปถูหรือพยายามขัดให้ลูกมากเกินไป อาจทำให้ลูกเจ็บได้
• เด็กผู้หญิง เวลาอาบน้ำเสร็จก็ล้างน้ำสะอาดปกติ ห้ามถูแรงและไม่จำเป็นต้องถูภายใน หากมีเมือกหรือไขมัน ก็เพียงล้างด้วยน้ำอุ่น ไม่ต้องไปถูสบู่อะไร เพราะเป็นเรื่องปกติ